NGƯỜI GIÚP VIỆC – KATHRYN STOCKETT

Đề tài về mối quan hệ giữa những người chủ da trắng và những giúp việc da màu trong giai đoạn những năm sáu mươi ở Mỹ là một đề tài nhạy cảm, khó khăn và vô cùng hóc búa. Chính Kathrtn Stockett cũng hết sức băn khoăn khi thực hiện đề tài này.

Bà sợ mình đã vượt qua một ranh giới khủng khiếp vì đã dám viết bằng giọng của một người da đen; và cũng sợ thất bại khi mô tả mối quan hệ đặc biệt này. Nhưng đi từ sự thấu hiểu và mong muốn thấu hiểu, bà giúp người đọc hình dung rõ hơn về đời sống của những người giúp việc da màu với nhiều mặt của nó.

“Người giúp việc” đi vào các mối quan hệ giữa những người phụ nữ da trắng và những người giúp việc da màu ở Mississippi – cái rốn của nạn phân biệt chủng tộc – trong đầu những năm 1960. Đi từ điểm nhìn của ba nhân vật chính – cô gái da trắng hai mươi tuổi và hai người giúp việc da màu – mỗi người một hoàn cách khác nhau, nhưng cả ba đã cũng nhau thực hiện một dự án bí mật mà có thể gây ra cho họ những rủi ro kinh khủng.

Chúng ta có thể tưởng tượng nạn phân biệt chủng tộc đã khiến những người giúp việc gia màu bị đối xử rẻ rúng như thế nào khi làm việc tại những gia đình da trắng. Nhưng những sự thật được phơi bày trong những câu chuyện vẫn gây cho người đọc những sự phẫn nộ và xót xa. Những người giúp việc da màu, không, phải nói là tất cả những người da màu đều không được đối xử như một con người. Họ phải ăn bằng bát đũa riêng, phải ngồi bàn riêng, phải dùng nhà vệ sinh riêng… không phải chỉ vì họ là tầng lớp thấp kém hơn, mà những người da trắng thậm chí cho rằng những người da màu bẩn thỉu và có thể mang những mầm bệnh có thể lây nhiễm cho họ. Đó thậm chí là những suy nghĩ ngu ngốc và đầy xúc phạm. Và những sự đối xử kinh khủng hơn như thế còn rất nhiều.

Nhưng, như đã nói, mối quan hệ của người chủ da trắng và những người giúp việc da màu là phức tạp và khó nói hơn như thế rất nhiều. Chính nữ tác giả Kathryn Stockett cũng đã nói rằng “Tôi cũng e rằng mình đã nói được ít quá. Không chỉ bởi cuộc đời của nhiều người phụ nữ da màu giúp việc cho các gia đình ở Mississippi còn cơ cực, khổ nhục hơn nhiều, nhưng còn vì tình cảm giữa các gia đình da trắng và người giúp việc da màu còn thắm thiết sâu đậm hơn nhiều so với những gì tôi có đủ giấy mực và thời gian để phản ánh.” Không chỉ có những sự đối xử tàn nhẫn, trong Người giúp việc, người đọc còn có thể thấy những tình cảm tốt đẹp từ phía những người chủ da trắng hay từ chính tác giả dành cho những người phụ nữ đã gắn bó và giúp đỡ mình trong nhiều năm. Câu hỏi mà tác giả muốn gửi đến những người giúp việc da màu rằng cảm giác của họ khi làm việc tại một gia đình da trắng như thế nào là sự gợi mở của những cảm thông sâu sắc. Và những cảm thông, những thấu hiểu đầy nhân văn đó tạo nên một tác phẩm gây xúc động.

Như chính tác giả cũng thừa nhận, rằng khó có thể phản ánh hết được mọi khía cạnh của đề tài này, nhưng rõ ràng câu chuyện vẫn đủ chân thật và rõ ràng để người đọc có thể cùng cảm nhận về thân phận con người. Người giúp việc là một cuốn sách đáng đọc để suy ngẫm và thấu hiểu.

THANH TRÚC