HOÀI BÃO VÀ TÌNH YÊU TRONG “BAY ĐÊM”

“Phải đẩy họ tới một cuộc đời mạnh mẽ, ông nghĩ bụng, một cuộc đời có cả đau khổ lẫn niềm vui nhưng là cuộc đời duy nhất đáng kể”
(Rivière |Bay đêm – Antoine De Saint-Exupéry)

 

Trải dài trên chỉ hơn 100 trang giấy, “Bay đêm” của Antoine De Saint-Exupéry vẫn làm nên điều kì diệu. Từng con chữ được khắc tạo đầy hàm ý dưới ngòi bút của cha đẻ “Hoàng tử bé”, tựa như từng nét cọ bút của danh họa đang họa nên kiệt tác của đời mình. Cái đẹp của nghệ thuật không bao giờ chỉ ở hình dung bên ngoài mà vì nó luôn chứa trong mình những thông điệp rộng lớn hơn chính nó. Như bức “Đêm đầy sao” (Van Gogh) không chỉ đẹp vì màu sắc kỳ ảo, hình ảnh lộng lẫy, khắc họa được bầu trời đêm lung linh, mà còn vì nó gửi gắm tâm trạng bất định mà vẫn nhuốm màu hy vọng của một kiếp người. “Bay đêm” cũng chính là một “Đêm đầy sao” như vậy, theo cách rất riêng.

Tranh – Starry Night – Đêm đầy sao – Vincent van Gogh

Câu chuyện của những người phi công, người giám đốc điều hành bay, những người nhân viên tổ bay, những người vợ của các viên phi công… trong “Bay đêm” hiện lên qua lời kể vừa rất thực, lại cũng vừa như những hình tượng chở nặng vô vàn suy ngẫm và hoài bão.

Ta được chiêm ngưỡng vẻ đẹp của những “thảo nguyên còn hoang vắng hơn biển cả”, của những làn mây tựa hồ như “làn sóng óng ánh sáng”, của ánh sáng hắt lên từ những thành phố ngủ yên qua đôi mắt hết mực trong sáng và dũng cảm của phi công Fabien. Rồi ta cũng cùng anh đương đầu với dông bão không ngờ trên chuyến bay đêm, chìm sâu trong màn đêm đen đặc như “sợi dây trói tối tăm” và vật lộn “ghìm cơn bão như ghìm gáy con thú”… tưởng chừng mọi cơ bắp, mọi giác quan của ta cũng phải căng ra để chống chọi những thứ quá to lớn ấy.

Nhưng cuộc chiến đâu chỉ diễn ra nơi bầu trời xa cả nghìn kilomet từ mặt đất mà đối với Rivière – giám đốc phụ trách các tuyến bay – cuộc chiến nằm trong từng phản ứng, đấu tranh nằm trong từng quyết định của ông. Có nên đuổi việc người thợ máy gây ra lỗi, nhưng cũng là người đã tận tâm 20 năm với ngành, hay không? Xử phạt người phi công không hoàn thành lộ trình bay, nhưng ấy là vì anh cảm giác có mối nguy hiểm trên con đường phía trước, hay không? Đọc Rivière, nghĩ suy cùng Rivière, ta sẽ bắt gặp mình tự vấn rất nhiều câu hỏi – những câu hỏi mà ta chưa chắc nhận ra ngay chúng mang đầy ý nghĩa triết học. Đó là những câu hỏi về lớp người đi tiên phong, về chủ nghĩa anh hùng, và có lẽ cả chủ nghĩa hiện sinh – nơi người ta tập trung vào cá thể con người như một chủ thể có cảm xúc, hành động, tồn tại và tự định đoạt chính mình. Ta có thể đồng ý, hoặc không, với Rivière, nhưng điều quan trọng hơn là ta có tìm được câu trả lời cho những trăn trở đó, đủ để thỏa mãn chính mình không.

Hiếm có tác phẩm hay nào lại thiếu đi hơi thở của tình yêu. Nếu như cây hoàng đàn trong “Đêm đầy sao” vươn lên u uất nhưng mạnh mẽ lên trời sao với tình yêu sự sống, những người phụ nữ trong “Bay đêm” cũng ngước lên bầu trời với niềm ngưỡng vọng và chờ đợi khắc khoải người chồng của mình. Bên cạnh nỗi niềm thắc thỏm rất đỗi đàn bà về những thắm thiết, những an yên thường nhật, những người vợ ấy còn phải đối mặt với nỗi cô đơn khó mà so sánh nổi, khi một bên là gối chăn đơn chiếc, một bên là cả bầu trời rộng lớn mà người đàn ông của họ đã thuộc về.

Bằng trải nghiệm thực của một người ngồi sau tay lái chiếc tàu bay chở thư tín và trái tim đầy rung cảm trước những thân phận cuộc đời, Saint-Exupéry đã viết nên những lời đẹp nhất, bi tráng nhất về niềm say mê, ước mơ và lý tưởng của con người. Những chuyến bay đêm cũng khó nắm bắt và đoán định như những vòng xoáy và dòng chảy trong tranh Van Gogh, nhưng nếu ta mãnh liệt dấn thân, chắc hẳn ta sẽ để lại dấu ấn giữa những ánh sao trời.

 

Leona Nguyen

#byleonanguyen

Key liên quan:

• chuyen bay dem antonie de saint exupery pdf